Άρθρο στην Free Sunday

Αντώνης Μαυρόπουλος, CEO της D-Waste και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής της Διεθνούς Ενωσης για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων «Υπάρχουν συμφέροντα που εξυπηρετούνται από το καθεστώς των χωματερών»

«Το κλείσιμο των χωματερών και η δημιουργία σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης είναι μια διαδικασία βαθιά κοινωνική και πολιτική, που διαφοροποιεί το περιβαλλοντικό, το οικονομικό, αλλά και το χωροταξικό αποτύπωμα της διαχείρισης των απορριμμάτων» τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος των εταιρειών D – Waste και ΕΠΕΜ ΑΕ. Ο Α. Μαυρόπουλος πιστεύει ότι τελειώνει η εποχή που «τα σκουπίδια μπαίνουν κάτω από το χαλί μέχρι η κατάσταση να φτάσει απροχώρητο». Και εξηγεί πώς φτιάχνονται τα βιώσιμα συστήματα διαχείρισης.

Η διαχείριση απορριμμάτων έχει χαρακτηριστικά «ακατόρθωτης αποστολής» στη χώρα μας. Γιατί συμβαίνει αυτό; 
Είναι αλήθεια ότι βασανιζόμαστε με τα σκουπίδια πολλά χρόνια, αλλά δεν είναι αλήθεια ότι η αποστολή είναι ακατόρθωτη. Υπάρχουν περιοχές της χώρας που έχουν φτιάξει συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης, όπως τα Χανιά, περιοχές που πολύ σύντομα θα έχουν ολοκληρώσει σύγχρονες υποδομές επεξεργασίας και ανακύκλωσης, όπως η Δυτική Μακεδονία και η Θήβα, αλλά υπάρχουν και περιοχές που χρόνια βασανίζονται, όπως η Πελοπόννησος και η Αττική. Αν θέλουμε να δούμε τι ξεχωρίζει ουσιαστικά τις μεν από τις δε, νομίζω ότι η απάντηση είναι απλή. Το κλείσιμο των χωματερών και η δημιουργία σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης είναι μια διαδικασία βαθιά κοινωνική και πολιτική, που διαφοροποιεί το περιβαλλοντικό, το οικονομικό, αλλά και το χωροταξικό αποτύπωμα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Είναι δηλαδή μια διαδικασία αλλαγής και ως τέτοια επικρατεί μόνο όταν οι δυνάμεις και τα συμφέροντα που την επιδιώκουν επικρατούν των συμφερόντων που την εμποδίζουν. Και γνωρίζουμε όλοι ότι υπάρχουν πολλά και ποικιλότροπα συμφέροντα που εξυπηρετούνται από το καθεστώς των χωματερών, ακόμα και σήμερα.

Τι έχει γίνει λάθος; Γιατί δεν μπορεί να συνεννοηθεί η πολιτεία με τις τοπικές κοινωνίες και πνιγόμαστε στις χωματερές; 
Η πολιτεία δεν μπορεί να συνεννοηθεί γιατί πάσχει από χρόνια έλλειψη ολοκληρωμένης πολιτικής για τα στερεά απόβλητα και την ανακύκλωση. Αντί για χάραξη πολιτικής έχει περιοριστεί στη μετάφραση Οδηγιών της Ε.Ε. Αντί να σχεδιαστούν οικονομικά και οργανωτικά μέτρα που θα μειώνουν τα απόβλητα και θα ευνοούν τη δημιουργία τοπικών και εθνικών αγορών για την ανακύκλωση, αρκούμαστε στη δημοπράτηση «ξερών» έργων, αποκομμένων από τη λογική των συστημάτων διαχείρισης. Η αντίληψη που περιορίζει τη διαχείριση απορριμμάτων στις δημοπρατήσεις έργων, είτε κλασικών δημόσιων είτε ΣΔΙΤ, βρίσκεται στον πυρήνα του προβλήματος. Από την άλλη πλευρά, πίσω από αυτή την αντίληψη βολεύτηκαν και βολεύονται πολλά μεγάλα εθνικά και πάρα πολλά μικρομεσαία, τοπικά συμφέροντα που κινούνται και συντηρούνται γύρω από τα δημόσια έργα. Σε επίπεδο τοπικών αρχών και κοινωνιών, τα σκουπίδια συνήθως μπαίνουν κάτω από το χαλί, μέχρι τα πράγματα να φτάσουν στο απροχώρητο. Και όλοι πιστεύουν ότι στο τέλος κάτι θα κάνει το κράτος για να σώσει την κατάσταση. Αλλά αυτή η εποχή βαίνει στο τέλος της, αν δεν έχει ήδη τελειώσει, και όσοι δεν ασχολήθηκαν ουσιαστικά να βρουν λύσεις, αργά η γρήγορα, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τεράστια κόστη αποκατάστασης και μεταφοράς σκουπιδιών, όπως τα 200 και 300 ευρώ ανά τόνο που σήμερα πληρώνουν στην Πελοπόννησο.

Ποια διδάγματα θα μπορούσαμε να αντλήσουμε από τη διεθνή εμπειρία; 
Πρέπει να αντιμετωπίσουμε την ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων ως μια βαθιά αλλαγή, η υλοποίηση της οποίας προϋποθέτει αντίστοιχες οικονομικές, τεχνικές, περιβαλλοντικές και διοικητικές αλλαγές. Και η βάση της επιτυχίας είναι η συγκρότηση μιας ομάδας ανθρώπων και μιας ευρύτερης συμμαχίας που θα σχεδιάσει και θα παλέψει να γίνουν αυτές οι αλλαγές πραγματικότητα. Και ξέρετε, στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι, τόσο στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα όσο και στα πανεπιστήμια και σε ορισμένες ΜΚΟ. Άνθρωποι που έμαθαν από τις θετικές και αρνητικές εμπειρίες της τελευταίας εικοσαετίας, που έχουν εμπειρίες από πολλές τεχνολογίες και χώρες και μπορούν να προσφέρουν πολλά, αν ενταχθούν στο κατάλληλο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο. Αν λοιπόν κάποιος θέλει να δώσει λύσεις, πρέπει να φτιάξει αυτό το πλαίσιο και να βάλει αυτούς τους ανθρώπους να τις βρουν. Σε μερικές περιπτώσεις που γίνεται αυτό, τα πράγματα προχωράνε και βελτιώνονται. Στις υπόλοιπες, φοβάμαι ότι μπορεί να ξανανοίξουν ακόμα και χωματερές που έκλεισαν, λόγω της οικονομικής δυσχέρειας στην οποία βρίσκονται δήμοι και πολίτες. 
Το δεύτερο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, ούτε τεχνολογικές ούτε χρηματοοικονομικές. Τα βιώσιμα συστήματα διαχείρισης φτιάχνονται σταδιακά, βήμα βήμα, με βαθμιαία αύξηση του κόστους διαχείρισης σε αντιστοιχία με τις προσφερόμενες υπηρεσίες και την περιβαλλοντική προστασία που επιτυγχάνεται. Γρήγορα, εύκολα και τζάμπα, λυπάμαι, αλλά δεν γίνεται. Και φοβάμαι ότι μετά τη χρόνια ταλαιπωρία μας με τις μαγικές λύσεις της τεχνολογίας (πυρολύσεις, αεριοποιήσεις και άλλα μαγικά που εξαφανίζουν τα σκουπίδια) τώρα έχουμε τη μαγική λύση των ΣΔΙΤ. Δεν ξέρουμε τι ακριβώς θέλουμε, ούτε έχουμε διάθεση να το βρούμε, ας κάνουμε μια ΣΔΙΤ για να δώσει λύσεις η αγορά. Φοβάμαι ότι αυτή η αντίληψη θα δημιουργήσει νέα αδιέξοδα και ελπίζω να διαψευστώ. Όσοι νομίζουν ότι οι ΣΔΙΤ είναι ο εύκολος δρόμος, απλώς δεν γνωρίζουν την ουσία τους και δεν κατανοούν ότι η επιτυχία τους κρίνεται από την ύπαρξη ισχυρών ομάδων στήριξης του δημόσιου συμφέροντος και τη διαπραγμάτευση με τους ιδιώτες.

Πρόσφατα δημοσιεύσατε μια Λευκή Βίβλο για τις εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας και τις χρήσεις τους στην ανακύκλωση και τη διαχείριση απορριμμάτων (White Paper on Mobile Apps and Waste Management). Πείτε μας την κεντρική ιδέα.
Η Λευκή Βίβλος για τις εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας και τη διαχείριση απορριμμάτων είναι μια παγκόσμια πρωτιά για την εταιρεία μας και ήδη έχει συναντήσει ολόθερμη υποδοχή από χιλιάδες επιστήμονες του χώρου. Εδώ και σχεδόν 10 μήνες συγκροτήσαμε μια ομάδα νέων ανθρώπων γύρω από μια νέα εταιρεία, την D-Waste (www.d-waste.com), με όραμα να παρέχουμε τεχνογνωσία και υποστήριξη σε θέματα ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων σε όλο τον κόσμο, είτε δωρεάν είτε σε πολύ προσιτές τιμές. Γρήγορα καταλάβαμε ότι οι σύγχρονες δυνατότητες των κινητών ανοίγουν νέους ορίζοντες σκέψης για την οργάνωση και την πρόοδο της ανακύκλωσης, αλλά και για την καθημερινή βελτίωση της καθαριότητας και της αποκομιδής στις γειτονιές. Σε συνεργασία με σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς ξεκινήσαμε επίσης τη δημιουργία εφαρμογών υψηλής τεχνογνωσίας που είναι ήδη διαθέσιμες στις αγορές Apple και Google και είμαστε πολύ χαρούμενοι με την ανταπόκριση – ήδη μετράμε πάνω από 3.500 χρήστες, σε μόλις 3 μήνες, με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών εκτός Ελλάδας. Τα αποτελέσματα αυτά μας ενθαρρύνουν να προχωρήσουμε και σε νέα καινοτόμα προϊόντα, ενώ ήδη έχουμε προσελκύσει το ενδιαφέρον σημαντικών funds και επενδυτών που ενδιαφέρονται για την εταιρεία.

Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Κλίντον…
Προσπαθούμε να φτιάξουμε έναν μοναδικό στο είδος του χάρτη, που θα περιλαμβάνει το σύνολο της διαχείρισης των απορριμμάτων σε παγκόσμια κλίμακα, και η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Κλίντον μας ενισχύει σε αυτή την προσπάθεια, στην οποία συμμετέχουν επίσης οι πλέον σημαντικές διεθνείς οργανώσεις που ασχολούνται με τα απορρίμματα. Τις αμέσως επόμενες μέρες αναμένουμε και την επίσημη υποστήριξη της UNEP, του περιβαλλοντικού προγράμματος του ΟΗΕ. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ήδη διαθέσιμα στη διεύθυνση www.atlas.d-waste.com.
Βλέπουμε ότι οι ιδέες μας βρίσκουν μεγάλη ανταπόκριση και ελπίζουμε να συνεχίσουμε έτσι. Άλλωστε η ομάδα μας έχει ως αρχή να ανταποκρίνεται σε προκλήσεις και η μεγάλη πρόκληση μπροστά μας είναι να μετατρέψουμε και άλλες καινοτόμες ιδέες σε χειροπιαστά και χρήσιμα για όλους projects.

Μπορείτε να δείτε τη συνέντευξη στo site της Free Sunday κάνοντας κλικ εδώ ή να κατεβάσετε το τεύχος της εφημερίδας (PDF)